Dokuma veya örme kumaşlardaki birim alan kütlesinin istenilen birimlerde hesaplanması amacıyla yapılan test yöntemidir.
Kumaşın bir metrekaresinin gram olarak ağırlığına o kumaşın metrekare ağırlığı denir. Bu deneyde dokunmuş veya örülmüş kumaşların 1 m2 alanındaki ağırlığı belirlenmesi amaçlanmıştır. Kumaş gramajı; mukavemet, hidrofilite, kumaş sıklıkları, örgü tipi, yumuşaklık vb, pek çok performans özelliğinde önemli rol oynamaktadır.Genel olarak kumaşlar kullanım yerleri ve kullanım koşullarına göre farklı ağırlıklarda olması istenir.
Örneğin gazlı bezlerin metre ağırlığı 30 gr, penyelerin 80-120 gr, elbiselik kumaşların 200-250 gr, ve kaplamalı kumaşların ise 400 gr civarında olması istenir. ( TSE 251, EN ISO 3801, ASTM D 3776, BS EN 12127, BS 2471 )
Kullanılan Malzemeler
Standart atmosfer koşulları, test numuneleri, 100 cm2 alana sahip yuvarlak kesici alet veya 10x10cm ebadında madeni şablon levha, 0,2% hassas terazi, makas veya saplı jilet, mantar levha ve etüv.
Numune Hazırlama
Numune alma işlemi aşağıdaki sıralamaya göre yapılır (ISO 3801).
1–200 toptan küçük kumaş partilerinde gelişi güzel 3 top numune olarak ayrılır.
2–200 toptan büyük partilerde partilerdeki top adedinin 2%’ si numune olarak ayrılır.
3-Deney kumaş üzerinde yapılacaksa topun tamamı veya topun orta yerinden kesilen en az 0.5m’lik parça deney ana numunesi olarak ayrılır.
4-Deney 10x10 cm kesilmiş numune üzerinde yapılacaksa seçilerek ayrılan her topun orta yerinden en az 50 cm’lik parça deney ana numunesi olarak ayrılır. Ana numune üzerine 10*10 cm ebadındaki madeni levha yerleştirilir ve makas yardımıyla 10x10 cm boyutlarında numune alınır. Ana numune üzerinde en az 3 adet numune hazırlanması gerekmektedir.
5-Deney başlamadan önce kumaş numuneleri standart atmosfer şartlarında ( %65 ± 2 nispi nem ve 20 °C ± 2 sıcaklık) kumaş değişmez ağırlığa gelene kadar kondisyonlanır.
Deneyin Yapılışı
Bu deney 4 farkı metotla yapılabilir (ISO 3801).
1. Topun tamamından metrekare ağırlığının tayini
Bu metotla eni ve boyu TS 252 (ISO 3932–3933) sayılı standarda göre tayin edilen kumaş topu 2% duyarlılıkta tartılır ve topun eni, boyu ve ağırlığı kullanılarak gramajı hesaplanır.
2. Topun bir parçası üzerinden metrekare ağırlığının tayini
Topun orta yerinden enlemesine kesilmiş en az 0.5m boyunda olan numunenin eni ve boyu ölçülür ve kumaş 2% duyarlılıkta tartılır. Tanımlanan metotların her ikisinde de aşağıdaki eşitlik kullanılarak kumaşın metrekare ağırlık hesaplanabilmektedir.
Metrekare Ağırlık(g)= Numunenin Ağırlığı(g) / (Numunenin Eni(m)*Numunenin Boyu (m))
3. Kumaşın Kuru 2 m Ağırlığının Tayini ve Buradan Standart Atmosfer Şartlarındaki 2 m ağırlığının Tayini
Hazırlanan numune etüvde 105 – 40 °C de sabit tartıma gelinceye dek kurutmaya tabi tutulur. 15 dakikalık aralıklarla yapılan tartımda ölçülen ağırlık değerleri arasındaki fark
% 0,02 oluncaya kadar kurutmaya devam edilir.
4. 10x10 cm’lik numune ile 2 m ağırlığının tayini
Bu deney için aşağıdaki işlem sırası takip edilir.
>>> 10x10 cm boyutlarında hazırlanan numuneler dijital göstergeli hassas terazide tek tek tartılarak ağırlıkları gram olarak kaydedilir.
>>> Sonuçların aritmetik ortalaması alınır ve bulunan ortalama değer 100 ile çarpılır. Sonuç kumaşın 2 m ağırlığını vermektedir.
Dairesel kesici ile (gramaj aleti) numune olarak belirlenen kumaş mantar levha üzerine düzgünce yerleştirilmiştir. Elimizle kavradığımız gramaj eltinin döner mekanizmasını sabit bir yönde 1-2 tur çevirerek kumaş yüzeyinden belli bir alana sahip bir bölümü alınmıştır. Bu parçanın alanı sabit standart cihazlarla alınmış olup 100 2 cm dir. Bu alana sahip kumaşımızın hassas terazideki tartım sonuçlarını alarak bunu 1m² hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılır. Hassas terazide tartılan parçanın ağırlığına X dersek; Gramaj tayininde bir kumaş için en az 5 ölçüm yapılır. Sonuç olarak 5 ölçüm değerinin ortalaması alınır.
