PFOS ve PFOA bileşikleri Perflor gruplu (PFCs) kimyasallar olarak bilinirler. Bu bileşikler, tekstil, halı ve kağıt endüstrisinde koruyucu kaplama malzemesi olarak kullanılan kimyasallardır. Özellikle tekstil ürünlerinde su ve yağ iticilik özelliği görevi görürler. PFC bileşikleri kanserojendir ve özellikle çocuklarda gelişimde olumsuzluklara yol açma, davranış bozuklukları ve kronik hastalıklar meydana getirmektedir. Bu sebeple 27 Aralık 2006'da Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi 2006/122/EC direktifi kapsamında Perflorooktan sülfonat kullanımı ve satışına sınırlama getirmiştir.
Perflorooktansülfonikasitler (PFOS), perfluorooktonik asit (PFOA) ve perfloro yüzey aktif maddelerin (PFTs) tekstil bitim işlemleriyle olan bağlantısı genelleştirilerek medyada tartışmalara neden olmakta ve bu çok karmaşık konu ile ilgili olarak yapılan açıklamalarda florokarbon bazlı su, yağ ve kir iticilik ürünleri bu maddelerin kaynağı olarak söylenmektedir.
Fakat PFOS, PFOA ve PFTs tekstil mamullerinin bitim işlemlerinde kullanılmadığı gibi doğaya atılan PFT‘lerin en büyük kısmı yangın söndürme köpüklerinden, galvanik proseslerden ve PTFE kaplamalardan gelmektedir.
Su/yağ itici tekstil yardımcı kimyasallarında belirtilmiş perfluorlu asitler ve yüzey aktif maddeleri üretim kaynaklı olarak en fazla <0.5 ppm aralığında yan ürün şeklinde ortaya çıkabilmektedir.
Ancak flor bileşikleri yıllardır kullanıldığından dolayı PFOA, PFOS ve diğer PFTs her yerde bulunabilir ve saptanabilir durumdadır.
Çevrenin korunması ve sadece ppb düzeyinde bile flor bileşiklerinin tayin edilebilmesini sağlamak amacıyla perfloro maddelerin belirlenmesi için analitik yöntemler sürekli olarak geliştirilmekte ve bu yöntemlerle dünyada var olan temel kirlilik seviyesini teyit etmektedir.
Daha ileri seviye bir gelişme ise florokarbon reçinesi olmadan su geçirmezlik sağlayan BIONIC-FINISH®ECO’dur. Bu ürünler çok iyi, sürdürülebilir ve kalıcı su itici özellikleri sağlamaktadır.
Bilimadamları yanmaz-yapışmaz tavalarda kullanılan bir kimyasal maddenin özellikle çocuklarda kolesterol düzeyinin yükselmesi ile bağlantısı olabileceğinden endişe duyuyor.
West Virginia Üniversitesi'ndeki ekip, bu bağlantıyı yüzde yüz kanıtlamış olmadıklarını, ama en azından yanıldıklarının kanıtlanması için de daha fazla araştırma gerektiğini söylüyor.
Konu, bir su kaynağına karışan kimyasal maddeler nedeniyle açılan bir davada taraf olan 12 bin çocuğun durumu ile gündeme geldi.
Suya karışan kimyasal maddeler, yanmaz tavalarda kullanılan maddelerle aynıydı.
Bununla birlikte uzmanlar, kimyasalları sudan alan çocukların çok daha yoğun şekilde bu maddelere maruz kaldığının altını çiziyor.
Başka ürünlerde de var
Doğada bulunmayan bir kimyasal madde olan perfloroalkil asit, üretim süreçlerinde yaygın şekilde kullanılıyor.
Kısa adları PFOA ve PFOS olan perfloroalkil asit yapışmaz tavalara ısıya dayanıklılık özelliği kazandırıyor.
Ayrıca kumaş, halı ve leke tutmayan giysi ve kumaşların üretiminde kullanılıyor.
Bu maddelerin vücuda girdiği ve karaciğere ulaştığı biliniyordu. Karaciğer de kolesterol üretiminden ve alınan gıdalardaki yağın parçalanmasından sorumlu organ.
Daha önce yapılan başka çalışmalar da PFOA ve PFOS kimyasallarının bünyenin yağı parçalama becerisini etkilediğini göstermişti.
Suyla alındığında kolesterol düzeyleri oynadı
West Virginia Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Stephanie Frisbee ve ekibi ise bir sanayi kazası sonucu yüksek düzeyde PFOA'ya maruz kalan bir grup çocuğu inceliyordu.
Çocuklarda yapılan kan testleri, PFOA düzeyinin normal ortalama olan 3.9 nanogramın çok üzerinde olduğunu, bu grup içinde ortalamanın 69.2 nanogramı bulduğunu gösterdi.
Buna karşılık, çocukların hem toplam kolesterol düzeyi hem de "kötü" kolesterol denilen LDL düzeyleri de yüksek çıktı.
Yüksek kolesterol, özellikle LDL kalp hastalıkları ile ilişkilendiriliyor.
Ancak uzmanlar, bulgularının bu çocukların mutlaka daha yüksek kalp hastalığı riskine sahip olacağı şeklinde yorumlanamayacağını söylüyor.
İngiliz Kalp Vakfı'ndan Cathy Ross da temkinli olmaktan yana.
Söz konusu araştırmanın sudaki kirlilik nedeniyle aşırı miktarda kimyasal maddeye maruz kalınmasını incelediğine dikkat çeken Ross, bu maddelerin tavalarda kaplama amacıyla kullanıldığında ise çok daha ufak miktarlarda olduğuna dikkat çekiyor.
Ross, "Araştırmada kanda yüksek düzeyde PFOA ve PFOS asitleri bulunduğunda kolesterol düzeylerinde de mütevazı bir araştırma görülüyor. Ama bu artışa bu maddeler yol açtı demekle aynı şey değil" dedi.
Ross da düşük düzeyde alınan kimyasalların da etki edip etmediğini ölçmek için yeni araştırmalar gerektiğini belirtiyor.
Ancak ona göre, çocukların sağlığı açısından tavanın nasıl yapıldığındansa, içinde neler pişirildiği ve bunun egsersiz bir hayat şekliyle birleşimi daha önemli.
